Natuurwaarde of opbrengst of toch allebei?
Dit was de workshop die het snelste vol was geboekt, waarschijnlijk omdat dit het concept is van waaruit wij als Nederlanders het makkelijkste de gedachtesprong naar een voedselbos kunnen maken. Er waren veel deelnemers die zelf boomgaarden beheerden, zowel boomgaarden met fruit als met noten.
Landschapswaarde versus een rendabel voedselbos
De groep vertrok snel naar boomgaard de Olyhorst. Dit is een kleine boomgaard met oude hoogstammen die nooit bespoten zijn. Louis Dolmans had deze plek speciaal uitgezocht omdat hij hoopte dat je deze prachtige oude bomen onderdeel kon laten vormen van een voedselbos vol cultuurhistorische- en natuurwaarden, maar als boer dacht Mark veel praktischer. Hoge bomen is veel werk, deze waren al over hun maximale productiecapaciteit heen en hadden ook al ziektes ontwikkeld, dus hij zou ze omkappen en opnieuw beginnen.
Foto, Marjolein Bezemer, Tuurlijk
De educatieve potentie van het voedselbos bij Kasteel Doornenburg
Na het bezoek aan de Olyhorst ging de groep verder naar kasteel Doornenburg. Aan de oostkant van het kasteel ligt een mooie bongerd met oude en jonge bomen. Deze bongerd kan je volgens Mark zeker uitbouwen naar een voedselbos, maar wel met de nadruk op recreatie, educatie en toerisme. Laat hier bijvoorbeeld zien hoe bongerds er in de Middeleeuwen uitzagen en hoe intensief het land toen gebruikt werd. De kasteelbeheerder zag hier wel wat in en wilde zeker aan de slag met voedselbos-bongerd.
Leer kijken naar wat er is
Die middag gingen we eerst naar buiten om in de tuin achter het kantoor van Park Lingezegen een oefening in waarnemen te doen: kijk rond en onthoud wat je ziet. En dan blijkt iedereen dus wat anders te zien. De een ziet groeilagen, de ander ziet de kruiden, de volgende de vogels. Mark leerde ons om als het ware zonder vooropgezet concept te kijken, letterlijk heel breed, tot bijna voorbij je ooghoeken en vandaaruit pas de concepten te ontwikkelen. Alleen dan zul je werkelijk wat nieuws ontdekken.
Daarna gaf Wur- student Ardjan Vermu een presentatie over het ontwerp Ecovrede. Mark gaf veel tips. Hier volgen er een paar.
- Pluk alleen laaghangend fruit, laat de rest vallen en opeten door varkens, verkoop de varkens. Laat de bomen niet hoger worden dan een meter of vier;
- Maak een plan waarin je aangeeft wanneer je welke machines nodig hebt. Dat moet groeien;
- Wil je cider produceren: ga kijken bij Mitchell in UK (http://www.cider-academy.co.uk/UK-COURSES/uk_scheduled_courses.shtml )
- Zaai een paar duizend pitten op een paar meter zaaibed. De beste planten zie je vanzelf ontstaan en die kun je vervolgens enten.
- Beesten zijn geen gevaar voor bomen. Je moet ze alleen maar weghalen als er te weinig voedsel is.
- Kijk in de buurt wat er niet geoogst wordt. Kun jij daar iets halen?
- Paarden zijn van de steppe en willen rennen. Koeien en varkens zijn meer geschikt op een boerderij.
Grote les: alles draait om waarnemen, dan pas interpreteren en van daaruit toepassen. En gebruik de natuur als producent. Alles wat je zelf doet kan teveel zijn.